Công việc bán vé số truyền thống dạo đã tạo sinh kế cho những người yếu thế ổn định cuộc sống.
Tuy nhiên, vừa qua, có thông tin người đi bán vé số truyền thống bị chèn ép, bị ràng buộc từ những đại lý cung cấp vé số với những quy định khó hiểu như không được trả vé ế, số đẹp thì tiền lời không nhiều…
Vất vả mưu sinh
Hiện nay, người bán vé số dạo phải cạnh tranh với người bán vé số qua mạng xã hội như Zalo, Facebook. Việc phân phối vé số từ công ty xổ số đến đại lý cấp 1, cấp 2, cấp 3 mới đến tay người đi bán dạo, trải qua nhiều khâu trung gian. Do đó mà có những quy định “tự thoả thuận” giữa các đại lý- thường là đại lý cấp 2, 3 đối với người bán vé số dạo khác nhau nên mới có nhiều dư luận xung quanh việc người bán vé số dạo bị đại lý chèn ép.
Một người bán vé số dạo cho biết, mỗi ngày bán khoảng 250 vé nhưng phải thức dậy từ 3 giờ sáng, bán đến gần 15 giờ mới hết vé. Hôm nào bán không hết có thể trả lại vé số ế cho đại lý nhưng phải trước 15 giờ, không kịp thì chỉ có nước “còn nhiêu ôm nhiêu”.
Thế nhưng cũng có người bán vé số cho biết, đại lý giao bao nhiêu vé thì phải cố gắng bán hết, bởi chỗ này không nhận lại vé số ế.
Riêng tiền hoa hồng trên từng tờ vé số được đại lý trích tuỳ theo vé số có 2 số cuối đẹp hay xấu. Ví dụ các vé số có 2 số cuối 39, 79, 57… tiền trích hoa hồng thường dao động từ 900 đồng hoặc 1 ngàn đồng/vé. Các loại vé số có số 2 số cuối mà theo quan niệm của người mua là xấu như 21, 61, 01… tiền hoa hồng thường trên 1 ngàn đồng/vé.
Nhiều người bán vé số dạo cho rằng, việc đại lý cho hưởng hoa hồng như thế là không có gì ép người bán. Do vé số có 2 số cuối đẹp không nhiều mà thông thường vé số có hai vé số cuối đẹp lại dễ bán hơn những vé số có 2 số cuối không đẹp.
Bảo vệ người bán vé số lẻ yếu thế
Theo ông Nguyễn Xuân Vũ- Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết Tây Ninh, 6 tháng đầu năm, doanh thu từ kinh doanh xổ số của công ty đạt hơn 3.999 tỷ đồng, tỷ lệ tiêu thụ đạt hơn 99,98% số lượng vé phát hành.
Ông Nguyễn Xuân Vũ cho biết, về việc đại lý ép giá người bán lấy số lượng không nhiều; vé ế không được trả lại… công ty cũng đã nắm được thông tin, trước mắt đơn vị thông báo với đại lý vé số giá vé số mua bán, trao đổi phải phù hợp; không bán ra thị trường giá vé cao hơn mệnh giá 10.000 đồng/vé, không phân phối vé với hình thức “mua đứt, bán đoạn”; tỷ lệ vé số ế phải phù hợp đồng thời không gây áp lực cho người bán vé số dạo.
Thực tế thì thời gian qua, khi lượng cung không đủ đáp ứng nhu cầu, đa phần các cấp đại lý vẫn tổ chức kinh doanh theo hình thức “chia sẻ, có trước, có sau” để giữ thu nhập ổn định cho người bán lẻ. Tuy nhiên có một số đại lý ở các cấp đã tranh thủ thời cơ, thị trường thiếu vé để áp dụng cách kinh doanh gây bất lợi cho người bán vé số lẻ như không cho trả lại vé số ế.
Ông Nguyễn Xuân Vũ khẳng định, Công ty Xổ số kiến thiết Tây Ninh vẫn thu lại vé số ế từ các đại lý cấp 1 trước 16 giờ hằng ngày. Có thể trong thực tế các đại lý cấp 1 phân phối đến đại lý cấp 2, cấp 3 nằm ở các huyện xa, nên thời điểm thu hồi lại vé số ế từ người bán vé số dạo do đại lý quy định để kịp thời gian đưa về trả lại công ty.
Do đó có nơi thu lại trước 14 giờ, có nơi thu lại trước 15 giờ… đây là mối quan hệ mua bán của các đại lý cấp 2, cấp 3 với người bán vé số dạo làm sao để hài hoà quyền lợi giữa các bên. Riêng công ty chỉ trực tiếp quản lý các đại lý vé số cấp 1.
Thực hiện theo sự đồng thuận của khu vực, trong thời gian tới, các công ty xổ số trong khu vực sẽ tiếp tục đề ra các biện pháp để ổn định thị trường tiêu thụ vé số truyền thống của miền Nam. Vấn đề này, Hội đồng Xổ số miền Nam đã khẳng định, các công ty XSKT khu vực miền Nam luôn khuyến khích đại lý các giải pháp kinh doanh phù hợp để bán vé đạt tỷ lệ tiêu thụ cao, người bán vé số lẻ, các cấp đại lý và các công ty XSKT đều đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, kinh doanh có lúc thuận lợi, lúc khó khăn nên các công ty XSKT luôn chấp nhận thu hồi vé bán không hết trả lại. Thực tế thời gian qua, các công ty XSKT đều duy trì các điểm thu hồi vé đại lý hoàn trả.
Hoa hồng đại lý các cấp và người bán vé lẻ được hưởng tối đa 15% so với mệnh vé đã bán, các công ty XSKT không thể quy định giải pháp kinh doanh của đại lý, không thể quy định mức hoa hồng từng cấp đại lý được hưởng. Hoạt động XSKT là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, các tỉnh/thành có Hội đồng XSKT nên phải tổ chức hoạt động kinh doanh XSKT phát triển lành mạnh và bảo vệ người bán vé số lẻ yếu thế.
Vì lẽ đó, Hội đồng XSKT khu vực miền Nam sẽ thống nhất giải pháp liên quan đến hoa hồng đại lý như: đại lý tự quyết mức hoa hồng đại lý các cấp được hưởng theo cơ chế thị trường, nhưng trong điều kiện bắt buộc người bán vé số lẻ phải hưởng hoa hồng tối thiểu 10% so với mệnh vé đã bán.
Tấn Hưng
